Het Europees Parlement stemde afgelopen week in met de Digital Markets Act (DMA), waarvan Nederland een van de aanjagers is. De DMA is vanaf 2023 van kracht. Ook de Digital Services Act (DSA) kreeg groen licht, en die gaat in 2024 in. Eind 2023 treedt bovendien de Data Governance Act (DGA) in werking.
De DMA beschermt consumenten en ondernemers en zorgt voor meer concurrentie en gemak op digitale markten. Zo moet je straks bijvoorbeeld individuele berichten kunnen sturen van de ene naar de andere berichtendienst. Ook mogen appontwikkelaars niet meer worden gedwongen om het betaalsysteem te gebruiken van een appstore en mogen eigen producten of diensten van bepaalde platforms niet zomaar meer bovenaan de zoekresultaten worden gezet.
Poortwachters
De DMA introduceert extra markt- en fusietoezicht en concurrentieregels voor de 15 tot 20 wereldwijd grootste online platforms met een zogenoemde poortwachterspositie waar gebruikers nauwelijks omheen kunnen. Deze groep online platforms moet zich ook aan diverse verboden en verplichtingen houden op straffe van hoge boetes. Voorbeelden hiervan zijn een verbod op het bevoordelen van eigen diensten en producten, de mogelijkheid om data van een platform naar een ander platform mee te nemen en de mogelijkheid vooraf geïnstalleerde apps te verwijderen. Verder komt er een meldingsplicht om fusies en overnames te kunnen beoordelen.
Een platform valt als poortwachter onder de DMA als het dezelfde kernplatformdienst in ten minste drie EU-lidstaten levert en in de laatste drie jaar een jaaromzet van €7,5 miljard in de EU had, of als het een marktwaarde heeft van minstens €75 miljard in het afgelopen jaar. Ook moet zo’n platform gedurende drie jaar ten minste 45 miljoen actieve eindgebruikers hebben en ten minste 10.000 zakelijke gebruikers die in de EU gevestigd zijn.
DSA – nieuwe basis voor digitale diensten
De DSA bestaat uit regels voor de verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid van internetaanbieders, hostingbedrijven, online platformen, zoekmachines en marktplaatsen.
Zo moeten online marktplaatsen vanaf begin 2024 meer informatie inwinnen over de bedrijven (handelaren) die producten of diensten verkopen via hun platform. Ook verplicht de DSA straks aanbieders van hosting- en platformdiensten om illegale online inhoud te bestrijden en hierover uitgebreider gebruikers te informeren. Digitale aanbieders moeten daarom het verwijderen van informatie of gebruikersaccounts beter uitleggen. Daarnaast biedt de DSA ook de mogelijkheid om burgers beter te beschermen tegen desinformatie en nepnieuws en betere bescherming van grond- en mensenrechten.
Via de DSA wordt het online platforms verboden om nog langer advertenties te personaliseren op grond van bijvoorbeeld geloofsovertuiging of seksuele geaardheid. Minderjarigen zijn straks bovendien extra beschermd tegen gepersonaliseerde advertenties. Dat moet eraan bijdragen dat ze geen ongepaste reclame te zien krijgen.
DGA – reguleren van datadeelmarkten
De DGA gaat over – relatief nieuwe – marktplaatsen die het delen van data tussen partijen mogelijk maken, waarbij de dienstverlener zich actief inzet om een verbinding tussen datadeler en ontvanger te bewerkstelligen. De verwachting is dat er meer bedrijven en organisaties zullen ontstaan die bedrijven willen ontzorgen in de dataketen en via hen de waarde van data willen ontsluiten.
Via de DGA worden vanaf eind 2023 de opkomende datadeelmarkten aan de voorkant gereguleerd. Bijvoorbeeld via regels over neutraliteit van een datatussenpersoon. Dit past goed in de Nederlandse visie op datadeling tussen bedrijven waarin veel potentie wordt gezien, maar waarin vertrouwen een belangrijk knelpunt is. Onder de DGA kunnen ook personal datamanagers vallen die namens een persoon toegang tot data organiseren.