In het rapport ‘Opgave AI. De nieuwe systeemtechnologie’ concludeert Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) dat AI voor een fundamentele verandering van Nederland zal zorgen. Maar als wij er ons niet goed op voorbereiden, is er niet alleen het risico dat we kansen missen, maar ook dat de samenleving opgescheept wordt met een technologie die onze belangen niet dient.
De WRR betoogt dat AI een systeemtechnologie is die is te vergelijken met elektriciteit en de verbrandingsmotor. Een systeemtechnologie heeft een grote impact op de samenleving die vooraf niet kon worden voorzien. Om een systeemtechnologie als AI in te bedden is een integrale aanpak vereist, met intensieve betrokkenheid van de overheid.
De WRR adviseert een aanpak langs vijf opgaven:
- Demystificatie: de beeldvorming over AI is vertekend door misplaatste angsten en overspannen verwachtingen. Een realistische beeldvorming helpt teleurstellingen voorkomen en kan ervoor zorgen dat burgers de goede kanten van de technologie durven omarmen.
- Contextualisering: AI vereist aanzienlijke veranderingen op de werkvloer, in de vaardigheden van werknemers en de bredere technische omgeving. Op dergelijke aanpassingen moet voldoende worden ingezet om te zorgen dat de technologie in de praktijk gaat werken.
- Engagement: er is maatschappelijk tegenspel nodig om te voorkomen dat de belangen van grote bedrijven dominant zijn bij de ontwikkeling van AI en sommige bevolkingsgroepen worden uitgesloten. Het maatschappelijk middenveld moet daarom worden betrokken.
- Regulering: de overheid moet de kaders scheppen waarbinnen AI zich ten goede kan ontwikkelen en verhinderen dat de gevaren van massasurveillance en machtsconcentratie de positieve bijdrage van AI gaan overschaduwen. Het is urgent dat de overheid een visie ontwikkelt op onze digitale leefwereld.
- Positionering: het is nodig om het verdienvermogen en de veiligheid van ons land te garanderen. Nederland moet in samenwerking met andere Europese landen AI-toepassingen en een goede infrastructuur voor AI ontwikkelen en zich inzetten voor wereldwijde regels en standaarden vanuit een geïntegreerde ‘AI-diplomatie’.
De WRR adviseert de regering te beginnen met het oprichten van een AI-coördinatiecentrum dat politiek verankerd is via een ministeriële onderraad.