De politieke kaarten zijn opnieuw geschud, maar stabiliteit blijft ver weg. Terwijl ondernemers zich zorgen maken over het formatieproces, vragen data- en onderzoeksprofessionals zich af wat dit betekent voor hun werk. Zolang er geen duidelijke koers is over AI, privacy en digitalisering, blijft ook de data-agenda in de wachtstand.
▼
Onzekerheid remt innovatie
Volgens De Nederlandsche Bank groeit de Nederlandse economie in 2025 met slechts 1,1 procent. Investeerders houden de hand op de knip en dat voelen ook tech- en datateams. In het derde kwartaal van 2025 werden in Nederland 79 startupdeals gesloten, het laagste aantal sinds 2020 en 22 procent minder dan een kwartaal eerder (KPMG). De politieke impasse versterkt dat sentiment. Bedrijven wachten liever af voordat ze investeren in nieuwe analytics- of AI-projecten.
Bedrijven gebruiken steeds vaker AI, maar weten niet welke regels gaan gelden
Het gebruik van kunstmatige intelligentie groeit snel. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek gebruikte 22,7 procent van de Nederlandse bedrijven met tien of meer medewerkers in 2024 minstens één AI-toepassing, een stijging van negen procentpunt ten opzichte van 2023. Toch blijft het onduidelijk hoe toekomstige wetgeving die groei gaat beïnvloeden. Worden AI-systemen straks strenger gereguleerd? Komt er extra toezicht op databewerking? Zolang dat onduidelijk is, opereren veel organisaties op gevoel in plaats van beleid.
Marktonderzoekers zien schommelingen in sentiment
Ook marktonderzoekers merken de gevolgen van politieke onzekerheid. Een onderzoek van Ipsos laat zien dat meer dan één vijfde van de Nederlandse ondernemers verwacht dat de verkiezingsuitslag een negatieve impact heeft op hun bedrijf. Dat vertaalt zich naar veranderend gedrag bij consumenten en bedrijven, met grillige verwachtingen, wisselende aankoopintenties en kortere campagnes. Onderzoekers moeten daardoor vaker meten, meer context toevoegen en alert zijn op plotselinge trendverschuivingen.
AI-systemen in verkiezingen en stemadvies
Volgens onderzoek van de Universiteit van Amsterdam is het gebruik van AI-toepassingen voor stemadvies niet zonder risico. De onderzoekers waarschuwen dat algoritmes de complexe politieke voorkeuren van kiezers onvoldoende vatten en dat de onderliggende data en modellen vaak niet transparant zijn. Dit sluit aan bij de bredere uitdaging voor data-professionals: technologie is krachtig, maar zonder zorgvuldig ontwerp en controle blijft het kwetsbaar.
In de verkiezingscampagne zagen we daardoor twee ontwikkelingen. Eerst een snelle toename van tools die stemadvies via AI boden, vaak in de vorm van quizzen of algoritmes die beweren te weten welke partij bij iemand past. Daarnaast nam het gebruik van microtargeting in digitale campagnevoering toe, waarbij partijen data inzetten om kleine groepen kiezers persoonlijk te benaderen. Voor data- en analytics-teams betekent dit dat zij niet alleen met technische vragen te maken hebben, maar ook met ethische en governance-vraagstukken rondom AI-modellen in politieke context.
De rol van data-experts
Temidden van deze onzekerheid groeit de behoefte aan betrouwbare inzichten. Data-analisten en onderzoeksbureaus spelen een sleutelrol bij het kwantificeren van beleidseffecten, het doorrekenen van scenario’s en het onderscheiden van sentiment en feit. Waar politiek polariseert, moeten zij kalibreren.
Vooruitblik
De verkiezingsuitslag verandert niet alleen Den Haag, maar ook de digitale koers van Nederland. Zonder heldere visie op AI, privacy en data-infrastructuur dreigt Nederland op achterstand te raken in de internationale datarace. De komende maanden zullen uitwijzen of data-professionals de ruimte krijgen om die koers mee te bepalen of dat zij vooral de gevolgen moeten opvangen.