Sinds we niet zo lang geleden als maatschappij in een experimentele fase terecht zijn gekomen, dreigt het woord onderzoek weer eens van zijn oorspronkelijke betekenis los te raken.
De nu al fameuze Fieldlab-evenementen zijn bedoeld om – na onderzoek – op wetenschappelijke wijze aan te tonen wat we in de toekomst mogelijk weer kunnen doen (als vaccinatie dat niet inhaalt). Ik hoef u niet uit te leggen dat je dan bijvoorbeeld probleemstelling, opzet, doel, werkwijze, populatie, omvang, context, datacollectie, privacy, kaders en beoogde toepassing gaat beschrijven. En dan zijn we nog niet eens aan inzicht, analyse en strategie toegekomen. Er is ook een wetenschapper aan Fieldlab verbonden, maar die kijkt vooral met een medische blik, vanuit infectiepreventie. Voor de rest wordt de onderzoekstaak vooral vertaald als feest, in allerlei gradaties. Ja, natuurlijk wordt er vooraf gesneltest, maar er is geen verplichting achteraf. Ja, er zijn aparte plekken voor aparte bubbels, maar dan? Inderdaad, er wordt geobserveerd, ook of iedereen op elkaar gaat klitten. Ja, dus? Wat valt er nog meer te bewijzen dan wat allang al is aangetoond. Tijdens de zomer van 2020 lieten bedrijven en instellingen die zich strak aan de – vaak zelf opgestelde – regels hielden, zien hoe je het aanpakt, van musea tot sportscholen. En kom niet aan met het idee dat de evenementensector niets zou weten van gedrag van groepen.
Dekmantel
Ik woon niet zo ver van een plein waar elke zondag een soort Fieldlab-evenement plaatsvindt. Koffiedrinken met een paar honderd man, zoveel mogelijk binnen anderhalve meter. Ze roepen iets over vrijheid en dictatuur, en als de gemoederen hoog oplopen komt de dictatuur ze wegspuiten. Het is al bijna folklore. En van folklore zijn we in Nederland niet vies. We houden van gezellige samenkomsten met veel mensen. Misschien moet Fieldlab daar eens eerlijk over zijn. Want die feestjes, dat is wat ze willen. Onderzoek is de dekmantel. Een lossere maatschappij langs de lijnen van het oude normaal is het doel. Prima, maar zeg dat dan. En kijk dan ook nog even naar al die onderzoeken die bureaus en wetenschappers al meer dan jaar doen naar gedrag in coronatijd. Als we dan toch iets willen leren…