Van liefdesverdriet tot loopbaandromen: steeds meer Nederlanders en vooral jongeren zoeken raad bij kunstmatige intelligentie. ChatGPT en andere AI-assistenten nemen de rol over van vrienden, coaches en collega’s. Wat begon als een slimme zoekmachine, is nu een digitale vertrouweling die meedenkt, troost en soms zelfs stuurt.
▼
Van zoekmachine tot levenscoach
AI-systemen worden steeds vaker ingezet om meningen te vormen in plaats van alleen feiten te leveren. In plaats van een zoekopdracht te typen, voeren gebruikers gesprekken waarin ze scenario’s verkennen of hun intuïtie testen. Dat zegt iets over hoe diep AI inmiddels verweven is met ons dagelijks denken.
Jongeren lopen voorop in deze ontwikkeling. In Nederland gebruikt de helft van de 18- tot 24-jarigen al AI-programma’s. Daarnaast geeft circa 10 % van de jongeren tussen 12 en 16 aan AI te gebruiken als digitale vertrouwenspersoon voor persoonlijke kwesties. De keerzijde is dat deze systemen niet zijn gebouwd om tegenspraak te bieden. Ze geven antwoorden die aansluiten bij de toon en voorkeur van de gebruiker. Daarmee kunnen ze onbedoeld bestaande overtuigingen versterken in plaats van uitdagen.
Wat zegt dit over ons gebruik van data?
Wie in data, analytics of research werkt, ziet het gebeuren: data is niet langer neutraal, maar gekleurd door de blik van degene die haar gebruikt. Mensen gebruiken technologie niet alleen om informatie te vinden, maar om bevestiging te zoeken en richting te krijgen.
De waarde van data verschuift zo van weten wat waar is naar begrijpen wat goed voelt.
Een nieuwe verantwoordelijkheid voor AI-makers
Wie AI inzet voor onderzoek, marketing of communicatie, zal rekening moeten houden met dit psychologische effect. Transparantie en context zijn niet langer luxe, maar noodzaak. Gebruikers willen begrijpen hoe AI tot antwoorden komt en welke aannames daarin meeklinken.
De uitdaging voor de sector wordt om AI te ontwerpen die niet alleen antwoorden geeft, maar ook leert om de juiste vragen terug te stellen.