Misinformatie beweegt vandaag als een virus door onze tijdlijnen. Onderzoekers van de Erasmus Universiteit laten zien dat je die stroom kunt vertragen door duidelijke sociale normen neer te zetten. Zodra mensen voelen wat een groep verantwoord vindt, delen zij minder snel onjuiste berichten. Een kleine keuze aan de voorkant kan daardoor een groot verschil maken in wat er uiteindelijk rondgaat.
▼
Wat het onderzoek van Erasmus precies liet zien
De Erasmus-studie dook recht in de vraag die iedereen bezighoudt. Wat gebeurt er op het moment dat iemand twijfelt aan een bericht, maar tegelijk voelt wat zijn omgeving “normaal” vindt? In het eerste deel onderzochten de onderzoekers precies dat. Ze keken hoe mensen reageren op twijfel, druk en groepsgevoel. Al snel werd duidelijk dat het niet alleen gaat om wat je ziet, maar vooral om wat je denkt dat anderen van je verwachten.
In het tweede deel voerden zij enquête-experimenten uit. Deelnemers kregen uiteenlopende scenario’s te zien en moesten aangeven of zij een bericht zouden delen. Een deel van de groep kreeg vooraf een korte boodschap over wat anderen als verantwoord gedrag zien. De rest kreeg die boodschap niet.
De uitkomst sprong eruit. Deelnemers die eerst een sociale norm zagen, deelden aanzienlijk minder vaak onjuiste of misleidende content. Zelfs wanneer het bericht aantrekkelijk of vertrouwd aanvoelde. Dit draait dus niet alleen om kennis of mediawijsheid. Het draait ook om het gevoel dat je onderdeel bent van een groep die zorgvuldig deelt.
De studie maakt duidelijk dat misinformatie niet vanzelf stopt. Ze maakt ook duidelijk dat kleine, bewuste keuzes een grote invloed hebben op hoe snel iets zich verspreidt.
Snelle klikken versnellen foute berichten
Wereldwijd ziet ruim zeventig procent van volwassenen misinformatie als een grote bedreiging voor hun land. In Europa ervaart meer dan tachtig procent het als een risico voor democratische processen. Twee op de drie mensen komen wekelijks nepnieuws tegen. De druk op organisaties neemt toe.
Onderzoek laat zien dat impulsief online gedrag de kans vergroot dat mensen onjuiste informatie delen. Tegelijk blijkt dat kleine aanpassingen al helpen. Een korte waarschuwing of een pauzemoment voor het delen leidt zichtbaar tot minder verspreiding van foutieve berichten. De werking van dit soort interventies is duidelijk en wordt sterker zodra organisaties ze regelmatig toepassen.
Als misinformatie het publiek eerder bereikt dan jij
Misinformatie dringt door in alles wat mensen doen, van hoe zij denken tot hoe zij kiezen en handelen. Het tast reputaties aan en vergroot de risico’s rondom communicatie en campagnes. Dit effect wordt alleen maar sterker nu steeds meer nieuws via sociale platforms en video’s wordt geconsumeerd. Jongere doelgroepen halen hun informatie bijna volledig uit deze stromen. Je bereikt ze sneller, maar je verliest ook sneller grip op de kwaliteit van wat zij te zien krijgen.
Wat professionals hiervan kunnen leren
Duidelijke interne afspraken over wat betrouwbaar is, vormen de basis. Teams moeten weten welke bronnen gelden als betrouwbaar en wanneer een controle nodig is. Een kort reflectiemoment voor publicatie voorkomt slordige fouten. Vooral bij posts die snel viraal kunnen gaan.
Mediawijsheid binnen teams blijft belangrijk. Door beter te leren beoordelen wat waar is, verklein je de kans dat eigen content onbedoeld misleidend wordt geïnterpreteerd. Monitoring helpt ook. Door inzicht te houden in reacties en verspreiding kun je snel ingrijpen wanneer iets verkeerd afbuigt.
De keuze die telt in een wereld vol afleiding
Misinformatie raakt alle datagedreven teams. Het beïnvloedt niet alleen hoe mensen jouw organisatie zien, maar ook hoeveel vertrouwen zij hebben in wat je communiceert. De uitdaging ligt in de balans. Hoe blijf je snel en efficiënt terwijl je zorgvuldig blijft? Veel organisaties sturen vooral op bereik en engagement. Onderzoek laat zien dat kwaliteit en betrouwbaarheid net zo bepalend zijn voor echte impact. Uiteindelijk draait het om één vraag. Hoe zorg jij dat wat je deelt klopt, helder blijft en vertrouwen opbouwt in een tijd waarin de grens tussen feit en ruis steeds sneller vervaagt?