Markteffect voert al ruim 10 jaar de mbo-, hbo-, en wo-Imagomonitor uit. Ieder jaar worden in dit onderzoek duizenden scholieren en studenten van alle niveaus bevraagd over hun studiekeuzegedrag. Er is onder andere gekeken naar de bekendheid van onderwijsinstellingen, de oriëntatie op onderwijsinstellingen, het imago van de onderwijsinstellingen, de voorkeuren van scholieren en studenten en de impact van de coronacrisis op het studiekeuzeproces.
Het eerste wat opvalt, is de daling in naamsbekendheid van een overgroot deel van de mbo-, hbo-, en wo-onderwijsinstellingen. Ook is het aantal verschillende onderwijsinstellingen waarop studiekiezers zich oriënteren, dit jaar niet toegenomen. De aan het onderzoek deelnemende onderwijsinstellingen hadden in september 2020 juist het tegenovergestelde verwacht, namelijk dat er dit schooljaar op meer verschillende onderwijsinstellingen georiënteerd zou worden. Dit vanwege het feit dat online oriënteren laagdrempelig, gemakkelijk en minder tijdrovend is.
Tevens laten de resultaten van de Imagomonitor van dit schooljaar zien dat scholieren die in het voorlaatste jaar van het vmbo, havo en vwo zitten, nog meer dan in andere jaren in de beginfase van de oriëntatie bevinden. Deze beginfase houdt in dat scholieren nog nadenken en twijfelen over de studierichting die zij willen volgen. Daarentegen boeken de havo- en vwo-examenkandidaten wel voortgang in hun studiekeuzeproces. Ook vmbo-examenkandidaten maken voortgang, maar een definitieve keuze stellen zij nog uit.
Op basis van de onderzoeksresultaten kan de conclusie worden getrokken dat een groot deel van de studiekiezers achterloopt op het schema van afgelopen studiejaar. Opvallend is dat er grote regionale verschillen te zien zijn wat betreft de fase waarin studiekiezers zich bevinden. Hoe groter het aanbod in de regio, hoe langer men lijkt te wachten met een definitieve keuze.
Aanjagende rol
De verklaring die hiervoor gegeven kan worden, is dat er dit schooljaar op het voortgezet onderwijs door de vele covid-gerelateerde uitdagingen minder aandacht is voor de studiekeuze. Het voortgezet onderwijs heeft immers, zoals breed uitgemeten in de media, grote uitdagingen om het onderwijs en de naderende examinering hoogwaardig uit te kunnen blijven voeren.
Normaliter heeft het voortgezet onderwijs een belangrijke aanjagende rol om samen met scholieren op te trekken en te borgen dat scholieren in de laatste leerjaren gebruik maken van de door het vervolgonderwijs georganiseerde studiekeuzeactiviteiten zoals open dagen, onderwijsbeurzen, beroepenmarkten, open dagen, meeloopdagen en proefstudeerdagen. Volgens Markteffect verklaart dit ook waarom de oriëntatie onder scholieren in de voorlaatste jaren, die in basis pas komend schooljaar een keuze moeten gaan maken, is teruggezakt.
Late aanmeldingen
Uit de gesprekken die Markteffect voert met studiekiezers blijkt dat jongeren met veel onzekerheid kampen. In combinatie met een van de belangrijkste beslissingen die op jonge leeftijd genomen moeten worden, de studiekeuze, leidt dit tot de conclusie dat de studiekeuze voor veel stress zorgt. Het woord studiekeuzestress heeft daarmee dit schooljaar mogelijk nog meer betekenis doordat veel studiekiezers in een nog kortere periode van de brede oriëntatie op sectoren en opleidingen naar een definitieve keuze zullen gaan dit voorjaar.
De verwachting van Markteffect en veel mbo-, hbo- en wo-instellingen is dat er dit voorjaar nog veel late aanmeldingen komen. Van de scholieren die een late keuze zullen maken zal een groot deel lang getwijfeld hebben, zich mogelijk minder diepgaand georiënteerd hebben en een minder goede impressie van de sfeer hebben door het ontbreken van de fysieke open dagen en meeloopdagen.