In april schreef Finn Raben, Community Moderator van de D&IN Taskforce AI, een eerste verhaal over de online AI-community. Tijd voor deel twee, over de vervolgperiode die tot in mei duurde. In die tweede periode kwamen vijf hoofdthema’s aan de orde en de nodige adviezen – ook de rol voor het Data & Insights Network.
In die tweede periode werd aan alle deelnemers gevraagd om na te denken over wetsvoorstellen die ze nog zouden willen indienen ingeval ze parlementariërs waren aan het eind van hun zittingstermijn.
De ‘wetgevers’ noemden vier gebieden waaraan ze prioriteit zouden geven:
- Geen gebruik maken van persoonskenmerken voor eigen gewin en zonder toestemming (denk aan gezicht, stem, lichaam – bijvoorbeeld voor deep fake en fake porn).
- Niet ongeautoriseerd verzamelen, analyseren of verspreiden van met AI gegenereerde persoonlijke gegevens voor één-op-één-marketing of sales.
- Niemand opzettelijk misleiden, intimideren, bedreigen of bepaalde groepen uitsluiten wat tot maatschappelijke schade kan leiden.
- AI mag niet volledig zelfstandig, zonder menselijk toezicht, beslissingen kunnen nemen.
Dit laatste punt weerspiegelt niet alleen de noodzaak om het risiconiveau vast te stellen (wat al opgenomen is in de Europese AI Act), maar maakt ook duidelijk dat Nederlandse digitale innovators behoedzaam zijn.
Applicaties
Naar aanleiding van de vraag welke applicaties de communitydeelnemers momenteel aan het gebruiken of uittesten zijn, werden ChatGPT en Microsoft Copilot het vaakst genoemd. Andere applicaties waren:
- Whisper (spraak naar tekst-transcriptie)
- Inca (chatbot surveys)
- Bilendi discuss (kwalitatief onderzoek)
- Firefly (beeldcreatie)
- Canva (beeldcreatie)
- Focus Feedback (KTO en MTO met NPS & sentiment analysis)
Perspectief omdraaien
Hoewel de community heel positief was over het gebruik van AI en al verschillende toepassingen aan het testen was, besloten de community ook eens het perspectief om te draaien en aan de leden te vragen om in de schoenen van een inkoper te stappen: ‘Als je een offerte, document of dienst aanvraagt, welke informatie over het gehalte AI zou dan je willen hebben?’
Uit het antwoord bleek dat er duidelijk behoefte is aan meer transparantie. Bijna iedereen was het erover eens dat je het moet vermelden als er gebruik is gemaakt van een AI-toepassing – zeker als er iets mee gegenereerd wordt. Waar sommigen de wens uitten om ongevraagd uitgebreide details te ontvangen, waren anderen al blij als dergelijke details op verzoek werden aangeboden.
Reguleren
Vervolgens werd een andere vraag voorgelegd: ‘Rekening houdend met de zorgen en de toezichtregels die jullie hebben geformuleerd, wie is volgens jullie de beste persoon, bedrijf of organisatie om het gebruik van AI in de onderzoeks-, analyse- en inzichtensector te reguleren, en het grootschalig gebruik van niet-gereguleerde toepassingen te voorkomen?’
In grote lijnen vonden de communityleden dat dat geregeld moet worden door het D&IN in samenwerking met de overheid, hoewel een deelnemer ook suggereerde dat het de taak van de Autoriteit Persoonsgegevens is.
Vanuit mijn eigen perspectief vond ik de volgende reactie het meest interessant: ‘Vanuit de branchegedachte zal het D&IN hierin een rol spelen, zodat alle bureaus hetzelfde doen…, vanuit toezicht zal de AP hier een rol in nemen…. Ik verwacht dat de NEN-norm ook belangrijker wordt als kwaliteitskeurmerk en wellicht dat Fair Data of een ander keurmerk hier ook meer in kan betekenen.’
AI-handhaver
We wilden ook controleren of onze community aanvullende ethische eisen in een mogelijke AI-gedragscode opgenomen wil zien. Al hebben slechts enkele deelnemers op deze vraag gereageerd, toch zijn de uitkomsten duidelijk:
Op de vraag om te verduidelijken welke diensten het D&IN als brancheorganisatie zou moeten leveren, werd een vrij breed spectrum aan ideeën gepresenteerd, variërend van een kenniscentrum/vraagbaak, trainingscentrum, beheerdersregister van toegelaten (en niet toegelaten) AI-toepassingen, tot een volledig geautoriseerde AI-handhaver met de bevoegdheid om boetes op te leggen of lidmaatschappen op te zeggen.
Hoewel dit allemaal geweldige suggesties zijn, zal uiteindelijk de taskforce (in samenwerking met het D&IN) alle suggesties doornemen en een praktische (en levensvatbare) rol voor het D&IN aan de leden en Raad van Bestuur voorstellen, zodra er meer inzicht is in hoe AI-toepassingen in onze sector kunnen worden gebruikt.
Tot slot wil ik alle deelnemers aan de community hartelijk bedanken voor hun inzet en het delen van hun verwachtingen, gedachten en kritiek. Zoals jullie kunnen zien, is dit een rijke bron van ideeën geweest voor het D&IN en zal het zeker een belangrijke rol spelen bij hun benadering van dit onderwerp.
Auteur: Finn Raben, oprichter Amplifi Consulting en Community Moderator van de D&IN Taskforce AI