In 2021 werkten de Europese privacytoezichthouders samen bij 506 internationale onderzoeken. Zij rondden 141 internationale onderzoeken definitief af. Dat blijkt uit het jaarverslag van de European Data Protection Board (EDPB), het samenwerkingsorgaan van de Europese privacytoezichthouders.
Organisaties die persoonsgegevens gebruiken van mensen in meerdere Europese landen, hebben in principe met één privacytoezichthouder te maken. Dat is de toezichthouder van het land waar die organisatie de Europese hoofdvestiging heeft. Dit een-loketmechanisme zorgt ervoor dat klachten over die organisatie bij de zogeheten leidende toezichthouder terecht komen. Dat is de toezichthouder die eventueel een onderzoek start. Maar omdat misstanden met persoonsgegevens in deze zaken ook gevolgen hebben voor mensen in andere landen, kijken de toezichthouders van die landen altijd mee met het onderzoek. Pas als deze ‘betrokken toezichthouders’ het eens zijn met het onderzoek en de eventuele sanctie, wordt die definitief.
Persoonsgegevens
Van de 506 internationale onderzoeken startten de toezichthouders er 375 naar aanleiding van een klacht in een of meer Europese landen. ‘Jouw persoonsgegevens stoppen niet bij de grens’, zegt Aleid Wolfsen, voorzitter van de Autoriteit Persoonsgegevens en vicevoorzitter van de EDPB. ‘De sociale media die je gebruikt zitten in het buitenland, de webwinkel waar je je gegevens achterlaat misschien ook. Als er dan iets misgaat met jouw data in een ander land, is het wel zo fijn dat je je klacht gewoon bij de AP kunt indienen. En dat de toezichthouder ter plaatse de klacht onderzoekt.’
Zo legde de Spaanse toezichthouder in 2021 een boete op aan een recruitmentbureau, naar aanleiding van een klacht van een Nederlander.
Boete WhatsApp
Een in het oog springende internationale zaak was het onderzoek van de Ierse toezichthouder naar WhatsApp. Omdat WhatsApps moederbedrijf Meta zijn Europese hoofdvestiging in Ierland heeft, was de toezichthouder daar leidend. WhatsApp kreeg een boete van 225 miljoen euro, onder meer omdat het bedrijf niet duidelijk aan gebruikers vertelde wat het deed met hun persoonsgegevens. Alle andere Europese toezichthouders waren aangehaakt bij dit onderzoek, omdat WhatsApp overal in Europa gebruikt wordt. De Ierse toezichthouder verhoogde de uiteindelijke boete.
Boete TikTok
Socialmediaplatform TikTok kreeg een boete van 750.000 euro van de AP wegens het schenden van de privacy van jonge kinderen. De informatie die de Nederlandse gebruikers van TikTok kregen bij het installeren en gebruiken van de app was in het Engels en daardoor niet goed te begrijpen. De boete stemde de AP niet af met andere toezichthouders, omdat TikTok ten tijde van het onderzoek geen hoofdvestiging had in de Europese Unie. Daarom gold het een-loketmechanisme niet.
De AP deed onderzoek naar meer misstanden bij TikTok, maar heeft dat deel van het onderzoek moeten overdragen aan de Ierse collega’s. Tijdens het onderzoek opende TikTok namelijk een kantoor in Ierland, waardoor de Ierse toezichthouder de leidende toezichthouder voor TikTok werd.