Het CBS publiceert al tientallen jaren data over integratie en migratie. Migratie draagt veel bij aan de groei en de veranderende samenstelling van de bevolking. Ook vanuit het beleid en de wetenschap is er veel behoefte aan cijfers over deze thema’s. Maar het CBS schaft het onderscheid tussen westerse en niet-westerse achtergrond binnen afzienbare termijn af in de statistieken, omdat die indeling inmiddels achterhaald is. Al in april van dit jaar werd aangekondigd dat het onderscheid op termijn zou verdwijnen.
De termen ‘westers’ en ‘niet-westers’ zijn eind jaren 90 ontstaan, vertelt Ruben van Gaalen, CBS-onderzoeker en bijzonder hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam. ‘Dat gebeurde bij het opstellen van de bevolkingsprognose. Om een goede prognose te maken nemen we veel verschillende factoren mee, waaronder levensverwachting, hoeveel kinderen er geboren worden en immigratie. De hoofdindeling in mensen met een westerse en niet-westerse migratieachtergrond werkte goed voor die prognose en vervolgens is die hoofdindeling overgenomen bij statistieken over andere thema’s.’
Maar tijden veranderen en inmiddels is het onderscheid tussen westerse en niet-westerse migranten niet meer goed uit te leggen, ook op statistisch gebied niet. Van Gaalen: ‘Een Japanner of iemand uit Indonesië is bijvoorbeeld een westerse immigrant, maar iemand uit het Caraïbisch gebied of Zuid-Korea niet. Terwijl Zuid-Korea even ontwikkeld is als Japan. Dat is niet logisch.’ De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) adviseerde de regering eerder dit jaar ook om afscheid te nemen van de termen westers en niet-westers. Berg: ‘Dat bracht ons veranderproces in een stroomversnelling.’
Landen van herkomst
Misschien komt er wel een andere hoofdindeling, zegt Van Gaalen: ‘Bijvoorbeeld per continent, of een onderscheid tussen EU en niet-EU. Wellicht kiezen we er uiteindelijk voor helemaal geen hoofdindeling meer te gebruiken – naast het onderscheid ‘wel of niet in Nederland geboren’ – en benoemt het CBS voortaan verder alleen de landen van herkomst. Wat vast staat is dat we blijven publiceren over immigratie en integratie en we blijven de groepen, bijvoorbeeld met een bepaald land van herkomst, benoemen. Er zijn mensen die zeggen dat je daarmee bevolkingsgroepen of landen tekort doet. Maar dan leg ik uit dat je bij het maken van statistieken altijd de kans loopt om groepen tekort te doen. Om goed beleid te kunnen maken, is het echter nodig doelgroepen te onderscheiden en te benoemen wat je aan de hand van de feiten constateert. Het doel van deze verandering is dat we tot een betere indeling komen en daardoor tot betere statistieken.’
Als tot een nieuwe indeling wordt besloten zal het CBS ook bekijken welke aanpassingen in de systemen nodig zijn om dit te realiseren. Het streven is om aan het eind van het jaar de knoop door te hakken.